Op de valreep van het jaar een blog rond De Boekensalon; magazine voor lezers en leesclubs. Al eerder mocht ik hiervoor coververhalen – interviews – schrijven en tot mijn plezier ook weer voor het eindejaarsnummer. Journalist en jurist Roxane van Iperen vertelde me over haar debuut Schuim der aarde, gesitueerd in Brazilië. Een roman die reacties kreeg als ‘heftig en rauw’. En ‘te mannelijk’.
De omschrijving ‘heftig en rauw’ is niet uit de lucht gegrepen. Van Iperen tackelt ongemakkelijke thema’s als de verschillen tussen arm en rijk, geweld en corruptie en doet dat op een manier die je niet koud laat. En dan druk ik me zachtjes uit.
Je zou de personages graag een beter leven gunnen, maar, zoals Van Iperen zelf nuanceerde: “Mensen in die omstandigheden zijn vaak niet zo zielig als we wel denken. Het is zelfs een beetje onzin om ze tot zielig te bestempelen. Daarmee plaats je ze onder je; maakt hem of haar tot een ‘mindere.’ Wat ik hoop is dat je aan het eind van het boek van de personages bent gaan houden en niet denkt: o ja, dat zijn van die mensen die wel eens in het nieuws voorbijkomen. Daarnaast gaat mijn boek juist ook over vriendschap en hoop.”
En dat is zeker waar. Als je de personages iets moet nageven, is het een enorme vastberadenheid, veerkracht en inventiviteit om wat van het leven te maken. Alleen of met elkaar. En ondanks, of misschien zelfs dankzij de kaders waarbinnen zij het moeten zien te rooien.
Van Iperen koos pas achteraf voor Brazilië als decor voor haar boek.
Uit het interview:
“Ik zag hoe goed Brazilië paste bij het ongerijmde en extreme in mijn verhaal, waarin mensen soms wegwerpartikelen zijn. Onderwerpen die voor bepaalde lezers ver buiten hun comfort zone liggen. Zo merk ik dat sommige mensen in mijn omgeving me tegenwoordig met andere ogen bekijken. Misschien ben ik nu voor hen die vrouw met die zieke geest. Maar ik wíl ook heel graag dat er na het lezen een hoop zekerheden op losse schroeven staan. Dat je – op z’n Vlaams – een ‘stoemp’ krijgt.”
Te ‘mannelijk’
Bizar, zo zou ik het feit willen noemen dat Van Iperen twee uitgevers op haar pad trof die enthousiast reageerden op haar manuscript en het toch niet aandurfden. Waarom dan wel niet? (Hier past tromgeroffel.) Omdat ze haar stijl te ‘mannelijk’ vonden. Van Iperen: “Ze konden het boek niet ‘vermarkten’ met mijn profiel: vrouw, blond, blauwe ogen.”
Jazeker, u leest het goed. We spreken 2016, bijna 2017. En twee enthousiaste uitgevers laten niettemin een boek schieten, omdat de schrijver vrouw is – want daar komt het toch op neer.
The Beatles
Ik neem u even mee een zijpaadje in. U kent wellicht het verhaal van platenmaatschappij Decca die een contract met The Beatles liet passeren voor een contract met Brian Poole and The Tremeloes?
U: Voor een contract met wie?
Ik: Dat bedoel ik.
Bij de keuze voor The Tremeloes zou hun thuisbasis de doorslag hebben gegeven: Londen, net als Decca. Een stuk dichterbij dan Liverpool – je kunt je bij je kwaliteitsoverwegingen maar laten leiden door topografie. Overigens gebiedt de eerlijkheid me te zeggen dat The Tremeloes nog redelijk wat hitjes op hun conto hebben staan, zoals Twist & Shout en Do you loooove me. Maar we dwalen af.
Misschien moeten uitgeverijen als hierboven eerst een dergelijke historische vergissing maken als Decca om daar wat sadder, maar wiser uit tevoorschijn te komen. Je zou ’t ze bijna gunnen. Gelukkig had de huidige uitgever van Schuim der aarde – Lebowski – geen last van hersenspinsels rond mannelijke en vrouwelijke stijlen, uiterlijkheden, laat staan van stratenplannen en wat dies meer zij. Afijn, nieuw jaar, nieuwe kansen. Dat kwaliteit maar mag zegevieren, op velerlei gebied, en dan ook maar meteen wereldwijd. Moedig voorwaarts.
ZEEMAN TEKST & COMMUNICATIE 